Carl Zeiss T* 2/100 ZE Makro-Planar

March 9, 2023

1. Intro

Al lang wilde ik deze Carl Zeiss T* 2/100 ZE Makro-Planar prime lens in mijn assortiment hebben vanwege zijn beruchte scherpte en 3D rendering. Daarnaast fotografeer ik producten voor mijn partners website waarbij een zeer korte scherpstelafstand ofwel MFD (=Minimal Focal Distance) gewenst was. Ik heb deze lens 2e hands gekocht in de occasionshop van CameraTools.nl in 2014.

`_{Carl Zeiss T* 2/100 ZE Makro-Planar. Filterdraad = 67mm.}`

`_{Voorste lenselement ligt wat verder verzonken in de body.}`

`_{v.l.n.r.: 100mm Makro-Planar, 50mm Makro-Planar}`.

2. Scherpte, kleur, contrast

De onderstaande foto’s zijn grotendeels uit de hand geschoten op ISO800 (m.u.v. 5, 6, en 7, deze zijn respectivelijk op iso 200, 100 en 200 geschoten) op het wijdst mogelijke diafragma van f/2. Ik heb niks aan kleur en contrast gedaan en is straight out of camera (foto’s zijn klikbaar voor groter formaat).

`_{4: Theatre Royal Hay Market, Londen.}`

`_{6: Telefoonbox, Londen. Let op de fenomenale scherpte.}`
`_{Chromatic aberration is aanwezig in de achtergrond.}`

`_{7: Stable Market, Camden Town, Londen. Scherp, en mooie 3D-rendering.}`

`_{8: Camden Town, Londen. Scherp, en zachte bokeh.}`

`_{9: Zwartwater, Venlo. 3D-rendering.}`

3. Chromatic Aberration

Over CA het volgende zeggen: die is vrij sterk van wijd open tot f/2.8. In Lightroom kun je dit normaliter met één druk op de knop corrigeren, maar in veel gevallen is het oncorrigeerbaar. Je kunt het vaak met de schuifjes wegkrijgen, maar in bijna alle gevallen resulteert dat in een grijze halo als rand om je lichtobject heen. Dit kan vaak een doorn in het oog zijn. Deze lens heeft dan ook geen apochromatisch glas, waardoor magenta en cyaan lichtbrekingen dus niet goed gecorrigeerd worden.

`_{10: Bevochtiger. Chromatic aberration automatisch gecorrigeerd in LR,}`
`_{maar toch zichtbaar in waterdruppels.}`

`_{11: Bevochtiger. 1:2 macro, chromatic aberration gecorrigeerd met de droplet in Lightroom.}`

4. Achtergrondblur

Achtergrond blur front focus

`_{16: "Cat eye" bokeh balls in mid-frame en randen (front focus) @ f/2.}`

Achtergrond blur back focus

_{17: "Cat eye" bokeh balls in mid-frame en randen (back focus) @ f/2. Chromatic aberration zichtbaar.}

5. Kleurreproductie

`_{18: Kleurreproductie in keukenlicht @ f/11.}`

6. Flare/ghosting

`_{19: Artistieke flare/ghosting in tegenlicht.}`

7. Rendering: driedimensionale rendering

`_{21: 3D rendering waarbij de boom loskomt van de omgeving.}`

`^{23: Camden Town. 3D rendering. Microcontrast.}`

_{24: Þingvellir National Park, IJsland. Mooie 3D rendering zichtbaar in de rotsen.}

`_{25: Bos in Nyswiller, Zuid-Limburg. 3D rendering zichtbaar in de boom links met flink wat microcontrast.}`

`_{26: Zwartwater, Venlo. 3D rendering en microcontrast.}`

`_{27: Antwerpen. Zie hoe de transitie van scherpte en contrast naar de achtergrond toe}`
`_{heel geleidelijk verloopt, wat bijdraagt aan een sterk 3D effect.}`

8. Conclusie

Pluspunten	Minpunten
+ Sublieme scherpte wijd open in zowel centrum als rand	– Flink aanwezige chromatic aberration wijd open, vaak oncorrigeerbaar
+ Zeer accuraat en prettig focussen door lange, gedempte focusslag	– Lensdop van frontelement slechte kwaliteit
+ Accurate kleurweergave en witbalans	– Geen “echte” macro, maar een 1:2 vergroting
+ Lichtsterker dan andere macro objectieven
+ Sterke driedimensionale rendering

De Carl Zeiss T* 100/2 ZE Makro-Planar is één van de scherpste die ik nu in mijn bezit heb, nog scherper dan zijn kleinere broertje, de Carl Zeiss T* 50/2 ZE Makro-Planar.

Vlijmscherp is wel het sleutelwoord om deze lens te kenmerken, aangezien hij zeer scherpe resultaten produceert van rand tot rand op het wijdste diafragma. Behalve de CA, wat is er niet fijn te vinden aan deze lens? Natuurlijke kleurreproductie, check. Precisiefocus door de lange slag en gedempte focusring, check. Fenomenale, driedimensionale rendering, dubbelcheck! De onvergeeflijke CA neem ik op de koop toe. Dit is over de afgelopen jaren mijn werkpaard geworden. Deze 100mm lens is door zijn combinatie van unieke karakteristieken zoals a) zijn sterke 3D rendering, b) rand tot rand scherpte en c) lichtsterkte van f/2 inclusief bijbehorende depth of field een zeer veelzijdig objectief te noemen. 50mm is vaak te kort en 135mm is vaak te lang, maar door de 1:2 macro kun je altijd wel wegkomen met deze lens wanneer je eigenlijk een wijder beeld nodig hebt.

9. Slotwoord

Bij de aankoop van lenzen let ik hoofdzakelijk op de rendering met een driedimensionale look, het zogenaamde 3D effect. Over dit befaamde 3D effect zijn online al veel woorden aan besteed. Het wordt vaker omschreven als het loskomen van het onderwerp zonder dat de achtergrond daarbij volledig vervaagd en onscherp is, waarbij een brede toon- en kleurdiepte op detailniveau zich vertalen naar échte dieptewaarneming. De één noemt het micro-contrast, de ander noemt het de kwaliteit van transitie naar de bokeh. De één ziet het, de ander niet.
Mocht je meer willen weten van dit 3D effect; er is een topic op Tweakers.net over het Zeiss 3D effect hier te vinden, met ook genoeg foto’s als voorbeeld:

Het 3D-pop effect, micro contrast, de “zeiss look”
Er zijn ook genoeg YouTube filmpjes te vinden van fotografen die het analyseren. Lensmakers Carl Zeiss en Voigtländer worden vaak in één adem genoemd met het 3D effect.